کوددهی، برنامه کودی، کودهای رایج درایران و ناسازگاری کودها باهم

کوددهی و برنامه کودی، کودهای رایج در ایران و‌ناسازگاری کودها باهم

از اثرهای مهمی که بین کودها و عناصر غذایی در خاک و گیاهان وجود دارد، اثرات ناسازگاری آنها در هنگام کوددهی آنها است. باید به این موضوع دقت کرد. اکنون به تعریف ناسازگاری کودها و عناصر غذایی آنتاگونیست می‌پردازیم این یعنی بیش از حد بودن یک عنصر موجب کاهش جذب یا مانع از جذب‌شدن عنصر دیگر می‌شود. در برنامه نویسی کود باید به اثرات بین عناصر و کودها دقت کنیم.

نکته: هدف ما در این مقاله آشنایی کشاورزان و گلخانه داران عزیز با کودهای رایج در ایران و لزوم داشتن برنامه برای کوددهی است و‌دانستن اینکه ممکن است اگر کودها به میزان کافی به خاک داده نشوند و استفادۀ کم یا زیاد آنها مانع از جذب عناصر مفید و جلوگیری از رشد محصول و‌کم شدن عملکرد شود.

در مواقع کوددهی نیاز داریم که به این مورد توجه کنیم زیرا کوددهی اگر از مقداراستاندارد بیشتر باشد عامل بازدارنده خواهد بود و کیفیت رشد و عملکرد محصول را نیز کاهش می‌دهد.

برای مثال اگر یک عنصر بیش از حد باشد امکان دارد که به‌طور مستقیم تأثیری روی رشد گیاهان نداشته باشد ولی به‌طورغیر مستقیم باعث می‌شود که جذب عناصر غذایی دیگر کم شود با بطور کلی جلوی جذب آنها را می‌گیرد و موجب ناسازگاری کود می‌شود.

یک مثال برای اثر آنتاگونیستی عنصر «بر» است. در خاک‌ها و آب‌های قلیایی اگر بیش از حد عنصر «بر» وجود داشته‌باشد تأثیر منفی غیرمستقیم روی جذب ریزمغذی‌ ها دارد. یکی ازین ریزمغذی‌ها «روی» است. افزایش بیش ازحد بر مانع از جذب عنصر روی می‌شود.

توجه به فاکتورهای کوددهی و اثرات آنتاگونیستی مواردی است که درهنگام کوددهی و برنامه‌نویسی برای مصرف کود و در هنگام آنالیز و‌تجزیه و تحلیل آب و آزمایش خاک بسیار ضروری است.

چه کودهایی در ایران بیشترین مصرف را دارند و بین کشاورزان شناخته شده‌اند؟

امروزه استفاده از کودها تقریبا منقضی است و روش‌های نوین‌تری از کشت جایگزین شده ولی همچنان به علت برطرف کردن نیازهای اساسی در خاک و انتقال مناسب عناصر به گیاهان به کودها نیاز داریم و فقط از اضافه کردن کود می‌توانیم نواقص عنصرهای موجود در خاک را برطرف کنیم.

به‌همین جهت کشاورزان و گلخانه‌دارانی که به فکر تولید محصول هستند لازم است با کودهای مهم و پرکاربرد در ایران آشنا شوند.

در ابتدا به این نکته می‌پردازیم که ما سه نوع کود داریم:

۱- کودهای شیمیایی

۲- آلی

۳- کود بیولوژیک یا زیستی

کودهای شیمیایی و تعریف آنها

این کودهادر رشد محصولات کمک بسزایی می‌کنند و در رشد محصولات تأثیر بسزایی دارند. 

عناصر موجود در این‌کودها به دو قسمت اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شوند.

عناصر فسفر، نیتروژن و پتاسیم مواد غذایی اصلی و اولیه هستند که در کل دنیا استفاده می‌شوند.

کلسیم، منیزیم و گوگرد به عنوان عناصر غذایی ثانویه شناخته شده‌اند.

بر مبنای عناصرغذایی که کودها در اختیار گیاهان قرار می‌دهند، کودها به دونوع معدنی و ارگانیک تقسیم می‌شوند.

کودهای شیمیایی نیترات فسفات آمونیوم 

نیترات و ازت دوعنصری است که اجزای نیترات فسفات آمونیوم را تشکیل داده‌اند. این کود نیز مانند اوره کودی است که موجب حالت اسیدی در خاک می‌شود. این کودها نیز استفادۀ زیادی در کشاورزی دارد.

کود شیمیایی نیترات آمونیوم

نیترات آمونیوم کودی است که به شکل پودری وجود دارد واغلب به رنگ خاکستری دیده می‌شود. 

ازت حدود ۲۶ درصد از این نوع کودها را تشکیل می‌دهد. کود نیترات آمونیوم جزء کودهای تقریبا گران به‌شمار می‌آید.

از جهت دیگر کود نیترات آمونیوم رطوبت را به‌خوبی جذب می‌کند.

نکته: دقت کنید که نیترات آمونیوم قابلیت اشتعال بالایی دارد. بنابراین باید در نگهداری آن احتیاط کنید و موارد ایمنی را رعایت کنید.

اکثر ما با کودهای آلی آشنایی داریم و‌تقریبا اطلاع از چگونگی تشکیل آنها داریم. در حقیقت کودهای آلی از طریق چرخۀ طبیعت ساخته می‌شوند و بقایای گیاهان، محصولات زراعی و دامی تأثیر مهمی در تولید آن دارد. 

 همۀ ما می‌دانیم که کود آلی خاک را حاصلخیر می‌کند ولی یک ویژگی بسیار مهمدیگر نیز دارد و آن جلوگیری از آلوده شدن آب و خاک کشاورزی است.

چند نوع کودآلی داریم؟

۱- کود حیوانی

۲- بقایای کشت در مزارع، باغ‌ها و گلخانه‌ها

۳- از پس‌ماندۀ کارخانه‌های قند

۴- بقایای گیاهان

۵- پس‌مانده‌های زباله‌های شهری

۶- باقی‌ماندۀ نیشکر وغیره

کودهای آلی و شیمیایی چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟

در حقیقت کودهای آلی از مادۀ طبیعی تشکیل شده‌اند، مواد غذایی زیادی درخود دارند، ساختار خاک کشاورزی را بهبود می‌دهند و جذب آب را افزایش می‌دهند.

از طرفی دیگر کودهای شیمیایی مواد غذایی بسیار زیادی دارند ولی منشاء آنها مصنوعی است و‌مانند مواد آلی به‌طور طبیعی به‌وجود نیامده‌اند. در بهبود ساختار خاک اثر سازنده‌ای ندارند و موجب اصلاح ساحتار خاک‌ها نمی‌شوند.

تعریف کود بیولوژیک یا زیستی

باکتری‌ها و قارچ‌ها فاکتورهای تشکیل‌دهندۀ کچدهای بیولوژیک هستند. این باکتری‌ها و قارچ‌ها تأثیرات بسیار زیادی در رشد گیاهان دارند.

پتاسیم، فسفات و آهن اجزای اصلی تشکیل‌دهنده کودهای زیستی هستند‌. پررنگ‌ترین نقش آنها جذب بهبود و افزایش جذب عناصرغذایی است. از مزیت‌های مهم این کودها این است که به‌طور ظبیعی ساخته شده و‌جزء کودهای طبیعی تقسیم‌بندی می‌شوند.

کودهای مواد معدنی چیست؟

این کودها حاوی چند مادۀ مغذی برای گیاهان هستند ودر سنگ کانی که خالص باشد یافت می‌شوند.

کودهی شیمیایی که رایج هستند و مصرف بالایی دارند شامل کود اوره است و این‌کودها به شکل‌های سفید و شکری هستند و PH خاک را به‌صورت اسیدی در می‌آورند. کود اوره در کشور بسیار پر مصرف است و دلیل آن این است که به خوبی جذب می‌شود وجذب بالایی دارد و از جهت دیگر هزینۀ کمی دارد و جزء کودهای ارزان است.

البته باید دقت کنید که کودهای اوره اگر بیش از حد مناسب خود ستفاده شوند موجب فرسوده شدن خاک کشاورزی می‌شوند. 

بنابراین برای مصرف اصولی و مناسب و طبق برنامه حتما با مشاوران ما تماس بگیرید. با توجه به آزمون خاک و کمبودهای عناصر در خاک مزرعه شما بهترین کود را به شما معرفی خواهیم کرد.

کود آلی یا ارگانیک چه نوع کودی است؟

انواع کودهای آلی یا ارگانیک از بقایای گیاهی، حیوانی و انسانی به وجود می‌آیند و در کل می‌توان گفت فراورده‌هایی از اجزای بدن و‌ فضولات موجودات زنده در طبیعت هستند.

کود نیتروژن

آمونیاک ماده‌ایست که به زمین زراعی و باغی داده می‌شود وکودهای نیتروژن از آن تشکیل می‌شوند.

همان‌طورکه می‌دانیم ۷۸ درصد جو زمین از نیتروژن که یک گاز بی‌رنگ اسن تشکیل شده و به همین جهت اثر بسیاری برروی رشد گیاهان و درختان دارد و کودهای نیتروژن روی افزایش عملکرد و بازده محصولات تأثیرات مثبت دارد ولی حتما باید سازگاری کود با عناصر دیگر رت در نظر بگیریم زیرا ممکن است استفادۀ بیش از حد آن موجب کم شدن جذب عناصر دیگر شود.

کودهای پتاسیم

خاک‌هایی که خاصیت اسیدی دارند و‌ساختار آنها شنی است برای کود پتاسیم مناسب هستند و معمولا این کود را در آب به شکل قابل حل می‌کنند. 

اگر بخواهیم گیاهان باقی‌مانده درخاک به خوبی تجزیه شوند کود پتاسیم را به خاک اضافه می‌کنیم. سولفات پتاسیم کودی است که عنصر K را به خاک و گیاه اضافه می‌کند و معمولا این کود جزء کودهای گران محسوب می‌شود. خاصیت کود پتاسیم در تجزیۀ بقایاست و همین امر موجب احیای خاک‌های زراعی و باغی می‌شود.

گوگرد و‌کودهای گوگردی

در مناطق شیب‌دار و در مناطقی که خاک در معرض شستشو قرار دارد کودهای گوگرد را به شکل مخلوط با کلسیم با نسبت ۱۸ درصد گوگرد و ۲۲ درصد کلسیم به خاک‌ها اضافه می‌کنند تا از شستشوی خاک جلوگیری کنند. 

اندازۀ ذرات کودهای گوگردی رابطۀ مستقیمی با اکسیدشدن گوگرد و یکنواختی خاک دارد. درکل اکسید شدن یک فرآیندی است که حدود یک ماه زمان لازم دارد که هرچه ذرات ریزتر باشند این عمل سریع‌تر انجام می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر از کوددهی و برنامه کوددهی مناسب با ما در تماس باشید.

 مشاوران ما با شمارۀ ۰۲۱۶۶۹۰۸۶۰۰ و در واتساپ ۰۹۱۰۳۰۳۰۴۳۳ پاسخگو می‌باشند.

کود مخلوط

عنصرهایی که در این کودها وجود دارد شامل N,K,P هستند. درصد عناصر این کود به‌طور معمول پایین است. 

درصد هریک عناصر در این کودهای مخلوط ۲۰,۱۰ و۱۰ است و در برخی موارد ۵ درصد گوگرد نیز درآن وجود دارد. 

کودهایی که شامل عناصر کم مصرف هستند

خاک‌هایی که خشک هستند و در مناطق خشک با کمبود عنصرهایی مانند روی، مس و آهن مواجه می‌شوند. در این زمین‌های زراعی یا باغ‌ها معمولا کود عناصر کم مصرف استفاده می‌شود‌. در زمین‌های مرطوب نیز ازاین کودها استفاده می‌شود.

نکته: باید توجه داشته باشید که مقدار کوددهی در زمین‌های مرطوب را کنترل کنید زیرا امکان مسمومیت وجود دارد. علت این امر افزایش عناصری مانند آهن، مس، روی و منگنز در خاک‌ است این مقدار اکر از حد مناسب بیشتر شود توسط گیاهان جذب نمی‌شود و اضافۀ آن ساختار متعادل خاک را بهم می‌زند.

توصیۀ ما این است که از روش محلول‌پاشی روی برگ‌ها این عناصر را به گیاه اضافه کنیم. 

معرفی کودهای مایع

کودهایی که به‌شکل مایع هستند تاثیرمهمی در افزایش عملکرد محصولات و همچنین کیفیت آنها دارند. کودهای مایع در کشاورزی علاوه بر اینکه نیاز غذایی گیاهان را برطرف می‌کند، موجب تقویت آنها نیز می‌گردد.

برای مبارزه با تنش‌های محیطی کودهای مایع می‌توانند موثر باشند. همچنین‌کودهای مایع یک اصلاح‌کنندۀ خاک به‌شمار می‌روند. کودهای مایع را به‌شکل محلول‌پاشی یا همراه با آب آبیاری به زمین و گیاه می‌دهیم.

طبقه‌بندی کودهای مایع

به‌طورکلی این کودها به انواع زیر تقسبم می‌شوند:

۱- کودهای مایع ویژه ومخصوص

۲- ریزمغذی‌ها

۳- محرک‌های رشد

۴- کود مایع ضد استرس گیاهان و تنش

۵- اصلاح کننده‌های خاک

اگر زمان و شرایط خاک مناسب نباشد از محلول‌پاشی و از اصلاح کننده‌های خاک برای تقویت کردن گیاهان استفاده می‌شود.

به‌طور معمول محلول‌پاشی و اصلاح خاک‌ها در روش هستند که زمان و موقعیت‌های مناسبی را برای استفادۀ آنها انتخاب نمی‌کنند. خاک با کیفیت نامرغوب از مواردی است که سرعت جذب وانتقال مواد غذایی از گیاه و میزان جذب این عنصرهای مفید را کم می‌کند. 

کودهای مایع که توسط محلول‌پاشی به گیاهان اضافه می‌شوند موجب فراهم کردن شرایط مناسبی برای رشد گیاهان می‌شود این شرایط خوب و‌بهبود خاک و‌گیاه به علت وجود ریزمغذی‌ها در داخل کود مایع می‌باشد. 

اصلاح‌کننده‌ها یا کود مایع اصلاح کنندۀ خاک

هرچقدر خاک‌بهتری و‌با کیفیت بیشتری داشته باشیم رشد گیاهان بهتر خواهد بود و عملکرد و‌کیفیت محصول بهتری داریم.

اینکه کیفیت خاک مناسب باشد موجب مواردی مانند پایداری و‌استحکام گیاه، تغذیۀ درست، افزایش رشد خواهد شد. از جهتی دیگر اگر خاک مناسب نباشد رشد نیز به همان میزان تحت تأثیر قرار گرفته و‌کم می‌شود. 

کودهای مایع اصلاح ‌کنندۀ خاک کشاورزی به همین دلیل لازم هستند که این شرایط را درست کنند.

علاوه براینکه توسط کودهای مایع کیفیت خاک زیاد می‌شود، آفت‌ها، بیماری‌ها و تنش‌ها هم کاهش می‌یابد.

موادی که اجزای کودها را تشکیل می‌دهند شامل فولیک‌اسید، هیومیک‌اسید و ماده‌های آلی می‌باشند.

کودهایی که خاک را اصلاح می‌کنند موجب کم شدن شوری خاک‌ها، افزایش جذب مواد غذایی و بهتر شدن شرایط رشد برای ریشۀ گیاهان می‌شود.

چه کودهایی را کودهای مایع ویژه می‌نامیم؟

دو فاکتورنوع گیاهان و شرایط ویژه‌اس که گیاه در آن رشد می‌کند روی رشد و افزایش محصول و باردهی گیاهان تاثیر دارند.

دورۀ رشد متفاوتی برای گیاهان در زندگی آنها وجود دارد. همین دوران رشدی است که نشان می‌دهدگیاهان به چه عنصرهایی احتیاج دارند. 

نمونه‌ای ازین مورد پتاسیم است که درختان در موقع میوه‌دهی به آن نیاز دارند.

کودمایع ضد تنش

تنش محیطی در اثر شرایط نامناسب از فاکتورهایی است که عملکرد کیفیت محصولات را کاهش می‌دهد به ویژه در شرایط نامناسب خاک و هوا این تاثیرات بیشتر می‌شود.

زمان تأثیر این تنش‌های محیطی مشخص نیست و امکان دارد چند بار در سال یا تنها یک مرتبه و یا به‌طور مداوم اتفاق بیفتند. کود مایع ضد تنش از جمله کودهای مفیدی است که برای تنش‌های خشکی، سرما، گرما، شوری و تگرگ استفاده می‌شود و برای بهبود گیاهان مفید است.

به‌وجودآمدن کوددهی و ناسازگاری کود چگونه است؟

برای تأمین نیازهای غذایی در جهان با توجه به روند رو‌به افزایش جمعیت، سه راه وجود دارد:

۱- تولید محصولات زراعی و اکولوژیکی را بیشتر کنیم.

۲- افزایش تولید موادغذایی

۳- کم نمودن تقاضای سرانۀ غذا

هرچه تولیدات محصول غذایی بیشتر شود در نتیجه به کودشیمیایی بیشتری نیز نیاز داریم. امروزه نیاز به موادغذایی به حد مرزی خود رسیده و درنتیجه ما باید استفاده از کود را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهیم تا این نیاز را تأمین کنیم.

برای رفع این مشکل نیاز داریم همۀ عنصرهای غذایی را که شامل فسفر، پتاسیم، نیتروژن، کلسیم، منیزیم، گوگرد و‌ریزمغذی‌ها می‌باشد با مدیریت و استراتژی‌های صحیح کوددهی استفاده کنیم.

از علت‌های مهم ثابت بودن و رشد نکردن عملکرد گیاهان و‌درختان تعادل نداشتن مواد مغذی ناسازگاری کود و کمبود آنهاست.

ناسازگاری کود و عناصر غذایی یا اثر مثبت آنها برهم

در گیاهان یک‌ ساله اثرات متقابلی که عناصر غذایی روی هم دارند شاید از مهم‌ترین فاکتورها برای افزایش یا کاهش عملکرد باشد. این اثرات و ناسازگاری کود یا تاثیر مثبت آنها را میتوان با آزمایش‌هایی اندازه‌گیری کرد. می‌توانیم با برنامه نویسی کود به‌طور صحیح و‌اصولی تا حد زیادی موجب افزایش عملکرد شویم.

واکنش بین عناصر غذایی

این موارد فقط موقعی رخ می‌دهد که یک مادۀ غذایی در مراحل رشد گیاه بسیار کم باشد و یا عناصر غذایی از سطح بحرانی خود کمتر باشند. 

چنانچه خاک شما از نظر مواد غذایی غنی باشد و عناصر غذایی لازم را داشته باشد حتی اگر برخی از عنصرها تا حدی کم باشند، رشد گیاه به‌طور منفی اتفاق نمی‌افتد و‌ناسازگاری کود و عناصر غذایی اتفاق نمی‌افتد.

اگر کوددهی را بهبود دهیم و کارایی مصرف کود مناسب باشد رشد یا عملکرد افزایش می‌یابد. در اینجا منظور ما کوددهی زیاد نیست بلکه کوددهی مناسب براساس آزمون خاک و نیاز گیاه است. براین اساس باید برنامه نویسی مناسب برای کودها داشته باشیم.

نسبت عنصرهای غذایی در گیاه

اینکه نسبت عناصرغذایی در خاک چه مقدار است، بر رشد گیاه نوع خاک ما تأثیرگذار است. عناصری که بارمثبت دارند (کاتیون) در خاک به‌وسیلۀ ذرات رس و مواد آلی که بار منفی دارند حفظ می‌شوند. 

عناصر با بار مثبت یا کاتیون‌های خاک که در بالا اشاره کردیم شامل موارد زیر هستند:

 کلسیم

پتاسیم

سدیم

آمونیوم

 منیزیم 

هیدروژن

درواقع عناصری توسط گیاهان جذب می‌شوند که در آب قابل حل باشند. به عبارت دیگر گیاهان نمی‌توانند بعضی عناصر را به‌طور مستقیم جذب کنند. بعضی عنصرها در لایه‌های زیرین خاک تبدیل می‌شوند و در نتیجه به شکل قابل جذب برای گیاهان در می‌آیند.

هر چقدر که کاتیون‌های موجود در خاک بیشتر باشند، ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC)نیز افزایش می‌یابد. نسبت کاتیون‌های خاک تأثیر مستقیمی روی بافت لایه‌های زیرین خاک دارد.

تأثیر عناصر غذایی برهم در برنامه‌های کوددهی

در برنامه نویسی کود حتما باید دقت کنیم که ترکیب مواد و‌عناصر مغذی را به‌صورتی بچینیم که اثرات منفی آنها روی هم به کمترین میزان برسد.

از جهت دیگر ما تأثیرات و برهم‌کنش‌های مثبت کودها را نیز داریم‌که در این برنامه نویسی اثرات بهینۀ کودها برهم را باید به بیشترین حالت خود برسانیم.

برای انجام درست کوددهی و بررسی اثرات آنتاگونیست باید از مشاوران مربوط کمک بگیریم. برای برنامه نویسی کود به‌طور اصولی میتوانید با مشاوران ما در تماس باشید.

تعریف ناسازگاری عناصر غذایی یا سینرژیست و‌آنتاگونیست

برای مشخص‌تر شدن مطلب به تعریف این مفاهیم می‌پردازیم.

اگر میزان عنصری بیش ازحد لازم برای گیاه باشد می‌تواند روی جذب عناصر دیگر اثر گذارد. اگر این تأثیر متقابل موجب افزایش جذب عناصر دیگر شود به آن «سینرژیست» می‌گوییم. از جهت دیگر اگر غلظت زیاد عنصرها موجب کاهش جذب یا مانع ازجذب عناصر دیگر شود به آن «آنتاگونیست» می‌گوییم.

یک مثال واضح و‌مشخص در این مورد افزایش عنصر پتاسیم است که با عنصر کلسیم ناسازگار است. هرچه غلظت عنصر پتاسیم بیشتر باشد ناسازگاری کود موجب کاهش غلظت کلسیم‌ می‌شود. درنتیجه کاهش کلسیم در میوه کیفیت و عمر انبارداری میوه‌ها نیز کاهش می‌یابد.

در نمونۀ دیگر عنصرهای کلسیم و نیتروژن اثر متقابل رقابتی باهم دارند یعنی در صورت افزایش یکی از این عناصر دیگری کاهش می‌یابد.

در مثال بالا اثرات متقابل رقابتی کلسیم و بررا نیز بیان کردیم.

پبشنهاد ما استفاده از کودها به‌طور متعادل و‌براساس برنامه نویسی کود توسط مشاوران و کارشناسان انجام دهید.

برای مشاوره برنامه نویسی کود می‌توانید با ما تماس بگیرید.

دقت کنید که کیفیت محصولات زراعی و باغی شما و همچنین ماندگاری محصولات در انبار به‌طور مستقیم تحت تأثیر استفادۀ بهینۀ کودها است.

تأثیر آنتاگونیستی یا ناسازگاری نیتروژن

اگر نیتروژن به شکل آمونیوم و نیترات وجود داشته باشد اثر آنتاگونیستی در جذب عناصر کلسیم، منیزیم و پتاسیم به‌وسیلۀ گیاهان دارد، یعنی تأثیر منفی روی جذب این عناصر دارد. بنابراین باید دقت کنیم که آمونیوم بیش ازحد نیاز وجود نداشته باشد زیرا مقدار اضافی آن باعث کمبود سه عنصر ذکر شده می‌گردد.

 در کشت هیدروپونیک این مسئله می‌تواند منجربه یک مشکل مهم شود. برای حل این مشکل معمولا محیط رشد بی‌اثر که تبادل کاتیونی یا CEC آن صفر یا بسیار کم باشد را انتخاب می‌کنند.

بنابراین مقدارپتاسیم، کلسیم و منیزیم به مقدار آن در محلول غذایی وابسته است در صورتی که در خاک مقادیر زیادی از این عناصر در لایه‌های بالایی آن وجود دارد.

ناسازگاری کود نیتروژن و یون کلر

بین نیتروژن و یون کلر ناسازگاری وجود دارد و همینطور بین یون منفی کلر و نیترات نیز آنتاگونیسم وجود دارد.

یعنی کلر بیش از حد و زیاد جذب نیتروژن را کاهش می‌دهد و توجه کنید که در آب‌هایی که شوری آن بالاست معمولا کلر اضافی نیز وجود دارد و این افزایش کلر بسیار رایج است.

در زمانی که گیاه از فاز رویشی رشد خود وارد فاز زایشی می‌شود نسب نیتروژن به پتاسیم دارای اهمیت زیادی است. در این‌مرحله حتما باید به نسبت نیتروژن به پتاسیم توجه کنیم.

پتاسیم و ناسازگاری کود با عناصر

به علت اینکه فسفر، پتاسیم، سدیم، منیزسم وکلسیم در خاک و‌گیاه روی پتاسیم اثر و برهمکنش دارند، بنابراین ضروری است که مقدار پتاسیم را با نسبت مناسب استفاده کنیم. 

هنگام آبیاری توسط محلول‌های کودی، بخشی از پتاسیم در خاک‌های رسی به‌دلیل ظرفیت تبادل کاتیونی بالا به‌وسیلۀ بخش‌های معدنی و هیومیک خاک به شکل یون حل می‌شوند.

نسبت پتاسیم قابل استفاده برای گیاه، همین شکل محلول آن است که قابلیت تبادل در خاک به سمت گیاه را دارد.

در این شکل عنصر پتاسیم در واقع به آسانی توسط گیاهان جذب می‌شود.

پتاسیم به شکل غیر قابل تبادل

در اجزای خاک پتاسیمی که تثبیت می‌شود نوع دیگری از این عنصر است که غیرقابل تبادل می‌باشد. این عنصر پتاسیم تثبیت شده در خاک فقط در شرایطی که پتاسیم قابل تبادل در خاک بسیار کم باشد قابل انتقال به گیاه است و در غیر این صورت و به طور مستقیم قابل استفاده برای گیاهان نیست.

یک مشکلی که برای این شکل پتاسیم در خاک وجود دارد و‌موجب ناسازگاری کود می‌شود این است که  در خاک زمان زیادی لازم دارد تا از حالت تثبیت شدۀ خود تبدیل به شکل قابل تبادل توسط گیاه شود.

و این به این معنی است که به سادگی قابل جذب توسط گیاهان نیست. 

از طرفی اگر کلسیم و منیزیم را بیش از حد استفاده کنیم، باعث کمبودپتاسیم می‌شود و ناسازگاری کود و عناصر در اینجا دیده می‌شود.

لازم است نسبت کلسیم به پتاسیم و منیزیم به کلسیم همیشه بالای ۲ و کمتر از ۱۰ نگه داشته شود تا جذب پتاسیم با مشکل مواجه نشود.

میزان بیش ازحد پتاسیم موجب عدم جذب برخی عناصر ریزمغذی می‌گردد. در هنگام آبیاری و به‌خصوص در آب‌هایی که مقداری سختی دارند متعادل نگه‌داشتن این نسبت (کلسیم و منیزیم نسبت به پتاسیم) خیلی سخت است. زیرا داخل آب محتوای کلسیم و منیزیم بسیار زیادی وجود دارد.

فسفر و ناسازگاری کود و تأثیرات آن

اکثرا ریزمغذی‌ها روی جذب فسفر تأثیر منفی دارند. از جملۀ این عناصر آهن، منگنز، روی و مس هستند.

به‌وجود آمدن رسوباتی که به‌شکل غیر محلول هستند و فعالیت‌های متابولیکی گیاه که از انتقال مواد غذایی جلوگیری می‌کندو مانع از انتقال موادغذایی از ریشه به بخش‌های مختلف گیاهان می‌شود، دو‌دلیل مهمی هستند که موجب ناسازگاری کود می‌شوند.

به عنوان‌ مثال برهمکنش روی و فسفر اثرات ناسازگاری کود دارد. آهن و فسفر نیز اثر منفی روی هم دارند و علت آن تشکیل به‌وجودآمدن کمپلکس‌هایی است که نامحلول هستند و موجب کم شدن جذب می‌شوند. 

ناسازگاری در برنامه کودی بین فسفر و‌کبالت معمولا به دلیل رسوب کردن در بخش ریشه‌ها است.

از جهت دیگر یون‌های «نیترات» و «آمونیوم» موجب بهبود و‌تسریع جذب فسفر می‌شوند. آمونیوم به دلیل اینکه یون‌ کاتیونی هیدروژن را دفع می‌کند جذب فسفر را بهبود می‌دهد و این موضوع وقتی اتفاق می‌افتد که نیتروژن به مقدار زیاد به خاک وارد می‌شود.

وقتی یون‌های مثبت و کاتیونی هیدروژن یا H+ در خاک وجود داشته‌باشند، محیط ریشه به‌مقدار کمی اسیدی می‌شود و در نتیجه موجب افزایش حلالیت بعضی از نمک‌های فسفری میشود. 

اگرواکنش‌های بالا اتفاق نیفتد در نتیجه فسفر به‌صورت نامحلول باقی می‌ماند و جذب نمی‌شود به همین علت یون نیترات و‌آمونیوم جذب فسفر را بیشتر می‌کنند.

 

 

منابع

https://www.researchgate.net/figure/Benefits-to-plants-from-host-PGPR-interactions-These-benefits-have-been-shown-to-include_fig1_258063559

https://www.shreeramfertilizer.com/how-to-choose-the-best-organic-fertilizer-for-your-crops-and-plants/

https://agroflowsystem.com/blog/four-risks-of-using-fertilizer/

https://plantura.garden/uk/gardening-tips/soil/what-is-peat